Υδατάνθρακες: Προκαλούν τελικά τόσο μεγάλο κακό;
- 6 Ιανουαρίου 2017
- HNFC
- 0
Κάνοντας μία ανασκόπηση, λοιπόν, στις πιο δημοφιλείς δίαιτες για απώλεια λίπους, παρατηρούμε συνέχεια δίαιτες χαμηλές σε υδατάνθρακες. Μία Τυπική Αμερικανική Διατροφή (SAD) περιέχει κατά 43-50% υδατάνθρακες. Οι δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες είναι δημοφιλής τάση για όσους στοχεύουν σε απώλεια βάριυς, καθώς και σε αθλητές οι οποίοι θέλουν να βελτιώνουν τις επιδόσεις τους. Αυτές οι δίαιτες εστίαζαν στην μείωση των υδατανθράκων, όπως Atkins, South Beach και The Zone, προτείνουν κατανάλωση υδατανθράκων μεταξύ 10% – 40% των ημερήσιων θερμίδων.
Από την άλλη, δίαιτες όπως Ornish αλλά και Pritikin προτείνουν κατανάλωση υδατανθράκων πάνω από το 60% των ημερήσιων θερμίδων περιορίζοντας ταυτόχρονα την πρόσληψη λίπους, υποστηρίζοντας ότι αυτός είναι ο πιο υγιεινός τρόπος για την πρόληψη ή και τη διαχείριση των χρόνιων παθήσεων, όπως είναι οι καρδιακές παθήσεις (Riley, 1999).
Όπως γνωρίζετε, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών το οποίο, ωστόσο, δημιουργεί σύγχυση. Σκοπός, λοιπόν, είναι η ενημέρωση σχετικά την σωστή κατανάλωση υδατανθράκων δίνοντάς σας τη δυνατότητα να λάβετε μία σωστή απόφαση σχετικά με το βέλτιστο ποσοστό ημερήσιας πρόσληψης υδατανθράκων για την υγεία σας, τη διαχείριση βάρους και την απόδοσή σας.
Κατηγορίες
Υδατάνθρακες
- Μονοσακχαρίτες: π.χ. γλυκόζη, γαλακτόζη καθώς και φρουκτόζη
- Ολιγοσακχαρίτες: π.χ. σακχαρόζη (επιτραπέζια ζάχαρη), μαλτόζη (αλκοόλ) καθώς και λακτόζη (σάκχαρο του γάλακτος)
- Πολυσακχαρίτες: π.χ. κυτταρίνη, γλυκογόνο, άμυλο καθώς και πηκτίνη
Γλυκόζη
Υδατάνθρακες
Η γλυκόζη μεταφέρει τους υδατάνθρακες στο σώμα. Η διάσπασή της, λοιπόν, θα γίνει για:
- Παροχή ενέργειας
- Αποθήκευση ως γλυκογόνο στους μυς και στο συκώτι
- Μετατροπή σε τριγλυκερίδια και αποθήκευση ως λίπος
Φρουκτόζη
Υδατάνθρακες
Η φρουκτόζη υπάρχει στα φρούτα και στο μέλι. Είναι ο πιο γλυκός μονοσακχαρίτης ο οποίος τελικά μετατρέπεται σε γλυκόζη. Η παγκόσμια κατανάλωση σακχαρόζης και φρουκτόζης έχει αυξηθεί εκθετικά από το 1800. Υπάρχει μία σειρά ανησυχιών σχετικά με τους κινδύνους σχετικά με την υψηλή κατανάλωση σιροπιού φρουκτόζης, ὀπως αναψυκτικά και χυμοί φρούτων, ενώ η φρουκτόζη που παρέχουν εκτός από υψηλή ενέργεια προσδίδει τον κίνδυνο παχυσαρκίας, διαβήτη, καρδιαγγειακής νόσου, ουρικής αρθρίτιδας στους άνδρες καθώς και μεταβολικό σύνδρομο. Αυτή είναι μία μορφή υδατάνθρακα η οποία είναι σίγουρα προς αποφυγή (Bray, 2010).
Πολυσακχαρίτες
Υδατάνθρακες
Πολυσακχαρίτες είναι οι σύνθετοι υδατάνθρακες με φυτική ή ζωική προέλευση. Το άμυλο είναι η μορφή αποθήκευσης των υδατανθράκων στα φυτά, το οποίο υπάρχει ως αμυλόζη ή αμυλοπηκτίνη, και υπάρχει στα δημητριακά, τα ζυμαρικά, τα φασόλια, τις πατάτες αλλά και το ρύζι. Η αμυλοπηκτίνη επηρεάζει την πεπτικότητα, τον γλυκαιμικό δείκτη και τον μεταβολισμό.
Γλυκαιμικός δείκτης
Υδατάνθρακες
Ο γλυκαιμικός δείκτης, περιγράφει πως ένα τρόφιμο, γεύμα ή δίαιτα επηρεάζει το σάκχαρο του αίματος κατά την διάρκεια της μεταγευματικής περιόδου. Οι δίαιτες που περιέχουν υδατάνθρακες με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη βοηθάνε στην πρόληψη παχυσαρκίας, καρδιακών παθήσεων, καρκίνο του παχέος εντέρου και του μαστού καθώς και την εμφάνιση διαβήτη τύπου II, με βάση τις επιδράσεις τους στη γλυκόζη του αίματος και την περιορισμένη ανταπόκριση στην ινσουλίνη (Pawalk, 2004).
Γλυκογόνο
Υδατάνθρακες
Το γλυκογόνο είναι ο κύριος πολυσακχαρίτης στα ζώα. Αποθηκεύεται στους σκελετικούς μυς και το ήπαρ και είναι η κύρια πηγή ενέργειας κατά τη διάρκεια των περισσότερων μορφών άσκησης ενώ μπορεί να είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας της απόδοσης και της ανάκτησης (Antonio et al., 2008).
Μεταβολισμός υδατανθράκων
Υδατάνθρακες
Τρεις διαφορετικοί οδοί μεταβολίζουν τους υδατάνθρακες:
- Γλυκόλυση (αναερόβια)
- Γλυκογονόλυση (αναερόβια)
- Οξείδωση (αερόβια)
Την επιλογή της οδού καθορίζει η ένταση και η διάρκεια μίας δραστηριότητας. Η αρχική ενέργεια για βραχυπρόθεσμες, υψηλής έντασης δραστηριότητες εξαρτάται από το φωσφορογόνο σύστημα αλλά και τη γρήγορη γλυκόλυση. Βραχυπρόθεσμες δραστηριότητες που θέλουν μεγαλύτερη ιπποδύναμη εξαρτώνται από αναερόβια ενέργεια ενώ οι δραστηριότητες με λιγότερη ιπποδύναμη εξαρτώνται από αερόβια ενέργεια. Καθώς η ένταση της άσκησης μειώνεται υπάρχει μία μεταβολική μετατόπιση των υδατανθράκων σε λίπος για παραγωγή ενέργειας (Antonio et al., 2008).
Υπερπροπόνηση
Υδατάνθρακες
Η ανεπαρκής κατανάλωση υδατανθράκων ενδεχομένως οδηγεί σε αδυναμία αποκατάστασης του μυϊκού γλυκογόνου. Επιπλέον, επηρεάζει αρνητικά την απόδοση καθώς διασπάει τις προσαρμογές της άσκησης. Με την πάροδο του χρόνου, επίσης, μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση υπερπροπόνησης (Antonio et al., 2008).
Αναερόβια προπόνηση
Υδατάνθρακες
Μία δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες (<42%) σε αυτόν τον πληθυσμό θα έχει αρνητική επίδραση στις προσαρμογές της άσκησης καθώς και τις επιδόσεις τους. Οι αθλητές που εκτελούν άσκηση υψηλής έντασης το καλύτερο ποσοστό κατανάλωσης υδατανθράκων είναι 55 – 60% (6 – 10 g/kg/ημέρα) ανάλογα με την την ένταση, τον όγκο και τη διάρκεια της προπόνησης. Αυτό μεγιστοποιεί την αποθήκευση μυϊκού γλυκογόνου. Ιδανικά το 45% των υδατανθράκων θα πρέπει είναι με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη ενώ το υπόλοιπο 55% με μέτριο ως υψηλὀ (1 – 2 ώρες μετά την άσκηση) (Antonio et al., 2008).
Αερόβια προπόνηση
Υδατάνθρακες
Η γενική σύσταση για αερόβιους αθλητές είναι η κατανάλωση υδατανθράκων πάνω από το 55% των ημερήσιων θερμίδων. Ο αριθμός αυτός είναι ανάλογος του όγκου, της έντασης και της διάρκειας της άσκησης μεταξύ 5 έως 12g/kg/ημέρα. Όπως και στους αναερόβιους αθλητές, οι υδατάνθρακες με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη θα πρέπει να περιορίζονται σε 1 με 2 ώρες μετά την άσκηση και μόνο εάν άλλες πηγές δεν είναι διαθέσιμες (Antonio et al., 2008).
Η κατανάλωση των υδατανθράκων είναι βέλτιστη όταν συμβαίνει κάποιες ώρες ή μέρες πριν την άσκηση, κατά την διάρκειά της ή κατά τον ανεφοδιασμό (διάρκεια ανάκτησης μεταξύ των συνεδριών). Αυτό εφαρμόζεται σε ανταγωνιστικά αθλήματα ή για προπόνηση υψηλής έντασης όπου είναι επιθυμητή η βέλτιστη απόδοση. Η κατανάλωση των υδατανθράκων κατά τη διάρκεια της άσκησης θα πρέπει να κλιμακώνεται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης. Κατά τη διάρκεια των παρατεταμένων αθλημάτων υψηλής έντασης, που διαρκούν περίπου μία ώρα, μικρές ποσότητες υδατανθράκων μπορούν να ενισχύσουν την απόδοση μέσω των επιδράσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η κατάλληλη πρόσληψη υδατανθράκων για αθλήματα μεγάλης διάρκειας είναι 30 με 60g ανά ώρα, ενώ για άσκηση >2,5 ωρών η κατάλληλη πρόσληψη είναι 90g ανά ώρα (Burke et. Al., 2011).
Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να εκτιμηθούν με βάση την ατομικότητα των ενεργειακών και ειδικών αναγκών της προπόνησης, την ανατροφοδότηση προπόνησης επιδόσεων καθώς και την ανεκτικότητα των υδατανθράκων του κάθε ασκούμενου. Τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες με μέτριο ως υψηλό γλυκαιμικό δείκτη είναι η άμεση πηγή για τη σύνθεση του μυϊκού γλυκογόνου και θα πρέπει, λοιπόν, να υπάρχουν στα γεύματα ανάκαμψης (Burke et al., 2004) (Hawley και Burke, 1998).
Παράδειγμα υδατανθράκων με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη
Υδατάνθρακες
- Άμυλο: γλυκοπατάτες, squash, plantains, turnip, κολοκυθάκια, jicama
- Μη αμυλούχο: σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, άλλα πολύχρωμα, μη αμυλούχα λαχανικά (όχι καλαμπόκι ή πατάτες)
- Φρούτα: μούρα, κεράσια, μήλα και γκρέιπφρουτ είναι καλές επιλογές.
Συμπέρασμα
Υδατάνθρακες
Η επαρκής κατανάλωση υδατανθράκων είναι απαραίτητη για τη διατήρηση ή τη βέλτιστη αποθήκευση γλυκογόνου, το οποίο επηρεάζει την απόδοση και την αποκατάσταση καθώς και μπορεί να μετριάσει τις πιθανότητες για υπερπροπόνηση.
Αθλητές με υπερτροφία πρέπει να περιορίζουν τα μακροθρεπτικά συστατικά ώστε να μεγιστοποιούν την ανάπτυξή τους. Στη συνέχεια, πρέπει να χάνουν λίπος διατηρώντας την άλιπη μάζα του σώματός τους. Αυτό μπορεί να γίνει με την κατανάλωση υδατανθράκων στις εβδομάδες πριν τον αγώνα (αναερόβιοι αθλητές). Καθώς ο αγώνας πλησιάζει μειώνουμε την ένταση της προπόνησης ενώ ταυτόχρονα αποφεύγουμε τους υδατάνθρακες (ειδικά με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη/ καθαρούς υδατάνθρακες) και προσθέτουμε λίπος και πρωτεΐνες.
Μία δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της λιπώδους μάζας καθώς και ταυτόχρονα την αύξηση της άλιπης μάζας του σώματος σε άνδρες με φυσιολογικό βάρος το οποίο μπορεί να μεσολαβεί εν μέρη απὀ τη μείωση συγκέντρωσης ινσουλίνης (Volek et al.2002).
Οι υδατάνθρακες, λοιπόν, παρέχουν ενέργεια. Ανάλογα το επίπεδο δραστηριότητας και τον στόχο κάποιου, ενώ τα μακροθρεπτικά συστατικά θα έχουν αλλοιώσεις σε βάθος χρόνου με λίπη και πρωτεΐνες για τη βελτιστοποίηση της απόδοσης ἠ/και τη σύνθεση του σώματος.
Επειδή, οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες μπορεί να έχουν αρνητική γλυκαιμική αντίδραση, η οποία σε βάθος χρόνου μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, θα πρέπει να μειωθούν ή να περιοριστούν αμέσως μετά την άσκηση και στη συνέχεια να αποφεύγονται για τους λόγους που προαναφέραμε.
Θέλετε να μάθετε περισσότερα σχετικά με τη διατροφή; Δείτε, λοιπόν, το πρόγραμμα Certified Nutrition Coach της NASM™!
Πηγές
Υδατάνθρακες
- Antonio J, Kalman D, Stout J, Greenwood M, Willoughby D, Haff G. (2008). Essentials of Sports Nutrition and Supplements. New Jersey. Humana Press.
- Bray G. Fructose: Pure, White, and Deadly? Fructose, by Any other Name, is a Health Hazard. J Diabetes Sci Technol July 2010 vol. 4 no. 4 1003-1007.
- Hawley JA and Burke LM. (1998). Peak Performance: Training and Nutritional Strategies for Sport. Sydney: Allen and Unwin.
- Burke LM, Kiens B, Ivy JL. Carbohydrates and fat for training and recovery. J Sports Sci. 2004 Jan; 22(1):15-30.
- Burke LM, Hawley JA, Wong SH, Jeukendrup AE. Carbohydrates for training and competition. J Sports Sci. 2011; 29 Suppl 1:S17-27.
- Pawlak DB, Kushner JA, Ludwig DS. Effects of dietary glycaemic index on adiposity, glucose homoeostasis, and plasma lipids in animals. Lancet. 2004 Aug 28-Sep 3; 364(9436):778-85.
- Riley, R. Popular weight loss diets. Health and exercise implications. Clin Sports Med. 1999 JUl; 18(3):691-701.
- Volek JS, Sharman MJ, Love DM, Avery NG, Gómez AL, Scheett TP, Kraemer WJ. Body composition and hormonal responses to a carbohydrate-restricted diet. Metabolism. 2002 Jul;51(7):864-70.
Από τον Dr. Geoff Lecovin, MS, DC, ND, CSCS, NASM-CPT, CES, PES